Ticaret şirketleri yerli ve yabancı şirketler olarak iki kısımda değerlendirilebilir.
Yabancı Şirketler
Yabancı Ülkelerde, kendi ülkelerinin mevzuatına göre kurulmuş Ticaret Şirketleridir.
Yerli Şirketler
Ülkemizde, ülkemiz mevzuatına göre kurulmuş, Ticaret Sicil Müdürlüklerinde yetkileri ve yetkililerine ilişkin kaydı bulunan Ticaret Şirketleridir.
Yerli Şirketleri sermaye yapısı bakımından 2 grupta yer alır:
- Yerli Sermayeli Şirketler;
- Yabancı Sermayeli Şirketler: Yabancı yatırımcıların Türkiye’de kurdukları veya iştirak ettikleri tüzel kişiliğe sahip Türk Şirketleridir.
Yabancı yatırımcı
Türkiye’de doğrudan yatırım yapan;
- Yabancı ülke vatandaşlığına sahip gerçek kişiler,
- Yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşları ile yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişiler ve uluslararası kuruluşlar kapsamaktadır.
Doğrudan yabancı yatırımı
- Yeni şirket kurma veya şube açma,
- Menkul kıymet borsaları dışında hisse edinimi veya menkul kıymet borsalarından en az % 10 hisse oranı ya da aynı oranda oy hakkı sağlayan edinimler yoluyla mevcut bir şirkete ortak olmayı ifade etmektedir.
Yabancı Sermayeli Şirketlerin taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinimi son olarak 18.05.2012 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 6302 sayılı Kanunun 36. maddesinde düzenlenmiştir.
Buna göre;
- Yabancı uyruklu gerçek kişilerin (Türk vatandaşları ve 5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu’nun 28. Maddesi kapsamındaki kişiler hariç),
- Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişilerin,
- Uluslararası kuruluşların,
- %50 veya daha fazla oranda hissesine sahip oldukları veya yönetim hakkına haiz (kişilerin çoğunluğunu atayabilme veya görevden alabilme yetkisine sahip oldukları) Türkiye’de Kurulu tüzel kişiliğe sahip şirketler,
Ana sözleşmelerinde belirtilen faaliyet konularını yürütmek üzere Türkiye’de taşınmaz ve sınırlı ayni hak edinebilirler.
- Kanun’un 1. fıkrasında belirtilen şirketlerin Türkiye’de kurulu başka bir şirkete ortak olması (doğrudan veya dolaylı olarak) durumunda,
- Yabancı yatırımcının nihai ortaklık oranının %50 veya daha fazla olması halinde,
- Taşınmaz maliki yerli sermayeli şirketlerin hisselerinin %50 veya daha fazlasını doğrudan veya dolaylı olarak edinmesi durumunda
- Taşınmaz maliki mevcut yabancı sermayeli şirketlerde yabancı ortaklık oranının hisse devri sonucunda %50 veya daha fazlasına ulaşması durumunda da aynı esaslar geçerlidir.
2565 sayılı Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik bölgeleri Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla bu şirketlerin,
- Askeri Yasak Bölgeler,
- Askeri Güvenlik Bölgeleri,
- Aynı kanunun 28. maddesi çerçevesinde belirlenen (Genelkurmay Başkanlığının teklifi üzerine askeri yasak bölgelere yakınlığı veya diğer stratejik nedenlerle tespit edilecek bölgelerde) yerlerdeki,
taşınmaz mülkiyeti edinimleri Genelkurmay Başkanlığı’nın ya da yetkilendireceği komutanlıkların ve Özel güvenlik bölgelerindeki taşınmaz mülkiyeti edinimleri ise taşınmazın bulunduğu yerdeki Valiliğin iznine tabidir.
Başvuru Evrakları:
Türkiye'de taşınmaz mülkiyeti edinmek isteyen şirketler, aşağıdaki bilgi ve belgelerle birlikte taşınmazın bulunduğu yerdeki Valilik İl Plânlama ve Koordinasyon Müdürlüğüne başvururlar:
- Başvuru dilekçesi.
- Taşınmaza ilişkin tapu kayıt bilgileri ve koordinatlı çap örneği.
- Taşınmaz mülkiyetinin veya taşınmaz üzerinde sınırlı ayni hak tesisinin, şirketin ana sözleşmesinde belirtilen faaliyet konularını yürütmek üzere talep edildiğine ve taşınmazın bu amaçla kullanılacağına ilişkin taahhütname (Ek-1) ile taahhütnameyi imzalayan şirket yetkilisine ait imza sirküleri.
- ç) Şirketin taşınmaz tasarrufuna izinli olduğunu ve temsilcisini gösterir yetki belgesi.
- Şirket hisselerinin borsada işlem görmemesi halinde, yabancı ortakların isimlerini veya unvanlarını, tabiiyetlerini ve ortaklık oranlarını içeren şirket merkezinin kayıtlı bulunduğu ticaret sicil müdürlüğünden son 1 ay içinde alınan mevcut durumu gösteren belge.
- Şirket hisselerinin borsada işlem görmesi halinde, borsada işlem gören hisselerden şirket sermayesinin %10'una veya daha fazlasına sahip yabancı yatırımcılar ile borsada işlem görmeyen hisselere sahip olan yabancı yatırımcıların isimlerini veya unvanlarını, tabiiyetlerini ve ortaklık oranlarını içeren, Merkezi Kayıt Kuruluşu A.Ş.’nden alınan mevcut durumu gösteren belge.
- Yabancı yatırımcıların, ortaklık oranının %50’nin altında olmakla birlikte, yöneticilerin çoğunluğunu atayabilme veya görevden alabilme yetkisine sahip olduğu şirketlerde, şirket merkezinin kayıtlı bulunduğu ticaret sicil müdürlüğünden onaylı ana sözleşme örneği.
Valilik şirket başvurusundan sonra 3 iş günü içerisinde edinilmek istenen taşınmazın Askeri Yasak Bölge, Askeri Güvenlik Bölgesi veya 2565 sayılı kanunun 28. maddesi kapsamında kalıp kalmadığını, Genel Kurmay Başkanlığına veya yetkilendireceği Komutanlıklara, Özel Güvenlik Bölgesi içinde kalıp kalmadığını İl Emniyet Müdürlüğü’nden veya İl Jandarma Komutanlığı’ndan sorar. İl Emniyet Müdürlüğünün veya İl Jandarma Komutanlığının 15 gün içinde cevap vermesi gerekmektedir. Aksi halde söz konusu taşınmazın belirtilen alanlar içinde kalmadığına hükmedilerek işlem yapılır.
Edinilmek istenen taşınmaz yukarıda belirtilen bölgeler dışında kaldığının tespit edilmesi halinde tescil işleminin yapılması için Valilik tarafından şirket veya iştirak ile Tapu Müdürlüğüne 3 iş günü içinde yazılı bilgi verir. Yazılı bilginin şirket veya iştirake tebliğinden itibaren 6 ay içinde tescil talebinde bulunulması gerekmektedir.
Valiliklerce yapılacak inceleme ve değerlendirmeye esas olmak üzere söz konusu şirketlerce sorgulananlara esas harita ve belge sunumları ve tapu kayıtları harç ve döner sermaye ücretine tabidir (işleme konu yerin 1/25.000 ölçekli harita üzerinde gösterilmesi gerekir).
Ancak Valiliklerce söz konusu şirketin adına kayıtlı taşınmazların yönetmelik hükümleri doğrultusunda faaliyete uygunluğunun denetlenmesine esas olmak üzere Tapu ve Kadastro Müdürlüklerinden istenen her türlü harita, bilgi ve belgeler herhangi harç ve ücrete tabi değildir. Edinilmek istenen taşınmaz yukarıda belirtilen bölgeler içinde kaldığının bildirilmesi halinde Valilik başvuru belgelerinin birer suretini Genel Kurmay Başkanlığı veya yetkilendireceği komutanlıklara göndererek şirket talebinin ülke güvenliği açısından uygun olup olmadığına 30 gün içinde bildirmesini talep eder.
Taşınmazın Özel Güvenlik Bölgesi içinde kalması halinde ülke güvenliği açısından uygun olup olmadığı Valilik tarafından oluşturulan komisyon tarafından 5 gün içinde değerlendirilir.
Not: İlgili yönetmelik ve Tapu Kadastro web sitesinden derlenmiştir.
