Paylı (Müşterek) Mülkiyet Nedir?

Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddî olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir.

• Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır.
• Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olur.
• Pay devredilebilir, rehnedilebilir ve alacaklılar tarafından haczettirilebilir.

Yönetim ve tasarruf

• Paydaşlar, kendi aralarında oybirliğiyle anlaşarak kanun hükümlerinden farklı bir düzenleme yapabilirler.
• Ancak, böyle bir anlaşmayla paydaşların aşağıdaki hak ve yetkileri kaldırılamaz ve sınırlandırılamaz:

• Konu eşyanın kullanılabilirliğinin ve değerinin korunması için zorunlu olan yönetim işlerini yapmak ve gerektiğinde mahkemeden buna ilişkin önlemlerin alınmasını istemek,
• Eşyayı bir zarar tehlikesinden veya zararın artmasından korumak için alınması gereken önlemleri almak.

• Taşınmazlarla ilgili anlaşmalar imzalarının noterlikçe onaylanması koşuluyla paydaşlardan birinin başvurusu üzerine tapu kütüğüne şerh verilebilir.

Yararlanma, kullanma ve koruma

• Paydaşlardan her biri, diğerlerinin hakları ile bağdaştığı ölçüde paylı maldan yararlanabilir ve onu kullanabilir.
• Uyuşmazlık hâlinde yararlanma ve kullanma şeklini hâkim belirler.
• Bu belirleme, paylı malın kullanılmasının zaman veya yer itibarıyla paydaşlar arasında bölünmesi biçiminde de olabilir. Paydaşlardan her biri, bölünemeyen ortak menfaatlerin korunmasını diğer paydaşları temsilen sağlayabilir.

Giderler ve yükümlülükler

• Yönetim giderleri, vergiler ve diğer yükümlülükler paydaşlar tarafından payları oranında karşılanır.

Kararların bağlayıcılığı

• Yararlanma, kullanma ve yönetime ilişkin konularda paydaşların yaptıkları düzenleme ve aldıkları kararlar ile mahkemece verilen kararlar, sonradan paydaş olan veya pay üzerinde aynî hak kazanan kimseleri de bağlar.
• Taşınmazlarda yararlanma, kullanma ve yönetime ilişkin kararların sonradan paydaş olan veya pay üzerinde aynî hak kazananları bağlaması için, bunların tapu kütüğüne şerh edilmesi gerekir.

Paylı mülkiyetin sona ermesi

• Paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir.
• Paylaşmayı isteme hakkı, hukukî bir işlemle en çok 10 yıllık süre ile sınırlandırılabilir.
• Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmî şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir. Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.

Paylaşma biçimi

• Paylaşma, malın aynen bölüşülmesi veya satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirilir.
• Paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi hâlinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verir.
• Bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa, açık artırmayla satışa hükmolunur.
• Satışın paydaşlar arasında artırmayla yapılmasına karar verilmesi, bütün paydaşların rızasına bağlıdır.

İntifa hakkı sahibinin durumu

Bir paydaşın kendi payı üzerinde intifa hakkı kurması hâlinde, diğer paydaşlardan biri intifa hakkının kurulduğunun kendisine tebliğinden başlayarak 3 ay içinde paylaşma isteminde bulunursa; satış yoluyla paylaşmada intifa hakkı, buna ilişkin paya düşecek bedel üzerinde devam eder.

Not: Medeni Kanun’dan alınmıştır.